تحلیل نظریه عقلانیت و معنویت

Authors

Abstract:

نسبت دین و تجدد یکی از موضوع‌های مهم عرصه دین‌پژوهی است. از مهم‌ترین نظریاتی که در این زمینه مطرح شده، نظریه عقلانیت و معنویت مصطفی ملکیان است. این نظریه با محوریت بخشیدن به مؤلفه‌های اجتناب‌ناپذیر تجدد به مواجهه با دین سنتی می‌رود و ضمن مقایسه این مؤلفه‌ها با ویژگی‌های اصلی دین سنتی، حکم به تعارض میان این دو کرده، فهم سنتی از دین در جهان مدرن را، کارآمد نمی‌داند. در جنبه ایجابی، این نظریه، فهمی جدید از دین را که سازگار با مؤلفه‌های تجدد است معرفی می‌کند. در این مقاله می‌کوشیم با استفاده از گزارش‌های متعددی که در طول 13 سال گذشته از این نظریه ارائه شده، تصویری روشن و شفاف از این دیدگاه به دست دهیم. سپس به تحلیل این نظریه می‌پردازیم و در نهایت ارکان و یکی از لوازم آن را بیان می‌کنیم. ارکان این نظریه عبارت‌اند از: عقلانیت، معنویت، زندگی آرمانی و زندگی اصیل. همچنین، لازمه این نظریه انکار دین سنتی است، هرچند نظریه‌پردازِ آن، چنین لازمه‌ای را نمی‌پذیرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل انتقادی مؤلفه تعبد در نظریه عقلانیت و معنویت

در نظریه عقلانیت و معنویت، نفی تعبد یکی از مؤلفه‌های اصلی است؛ هرچند که این مؤلفه، از توابع مؤلفه مرکزی این نظریه، یعنی عقلانیت با تفسیر پردازنده این نظریه است؛ در مجموع، این ویژگی، منتج غیر دینی بودن معنویت از منظر صاحب نظریه است. این نوشتار با استفاده از روش تحلیلی ـ پژوهشی و فارغ از التفات به انگیزه‌ها و حواشی پررنگ صاحب نظریه، در ابتدا به معرفی مقصود نظریه‌پرداز از عقلانیت پرداخته و به تفصی...

full text

ضعف ساختاری نظریه عقلانیت و معنویت

نظریه عقلانیت و معنویت تلاش دارد با پیوند میان معنویت و عقلانیت، رنج‏های بشری را چاره کرده، آرامش برای انسان هدیه آورد؛ هدفی که دین را- به جهت ناتوانی از شناخت رنج‏های اصلی بشر و راه علاج آنها در دنیای معاصر- از تأمین آن ناتوان دیده، معنویت را در عصر حاضر جایگزین مناسب آن می‏داند. این رویکرد به عنوان یک نظریه طبعاً باید از چارچوب و ساختار صحیح برخوردار باشد و تأکید زیاد نظریه‎<...

full text

نقد و بررسی مسئله «رنج» در نظریه معنویت و عقلانیت

نظریه پیوند میان عقلانیت و معنویت  با هدف کاهش رنج و آلام بشری ارائه شده است با این اعتقاد که دین سنتی دیگر توان برآوردن این هدف را ندارد و معنویت در عصر جدید، جانشین دین می‌شود؛ چون با عقلانیت همراه است و تنها معنویت عقلانی می‌تواند از رنج انسان‌ها بکاهد، ولی به‌ نظر می‌رسد نظریه عقلانیت و معنویت در برآوردن این هدف با اشکال‌های متعددی مواجه است. در این نظریه، ماهیت «رنج» به‌خوبی تبیین نمی‌شود ...

full text

تأملی بر تبیین مفهومی معنویت در نظریه عقلانیت و معنویت با نگاهی به معنویت قدسی

پردازش معنویت به منظور ارائه آن در عرصه‌های مدیریتی، امری ضروری است. در این باره پروژه‌ای با نام «عقلانیت و معنویت» ارائه شده است که دارای چالش‌های متعدد صوری و نظری است. این مقاله ضمن ارائه تعاریف و تبیین‌های ایشان از معنویت، با ‌نگاهی به معنویت قدسی، چالش‌های یادشده را آشکار کرده و روشن ساخته است که تبیین معنویت، جز با مراجعه به داده‌های وحیانی، ساختاری قابل دفاع پیدا نمی‌کند.

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 1  issue 2

pages  139- 155

publication date 2014-03-17

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023